Παραπλανημένοι υπήκοοι ή συνειδητοί πολίτες;

«Φοβάμαι ότι η Ελλάδα ήδη έχει χάσει την οντότητά της... Ακόμα και οι ίδιοι οι άνθρωποι έχουν αλλάξει... Αν εξακολουθήσουν τα πράγματα να είναι έτσι και ο λαός να μην αντιδρά και οι πολιτικοί να είναι δήθεν πολιτικοί, πολιτικάντηδες, να είναι αυτοί που είναι, τα πράγματα θα χειροτερέψουν και η Ελλάδα θα γίνει ένα τουριστικό ξενοδοχείο ας πούμε. Τα σημαντικά πράγματα θα πέσουν στα χέρια ξένων εταιριών, οι Έλληνες θα είναι διευθυντές ξενοδοχείων και γκαρσόνια, χορευτές στα καμπαρέ κ.λπ.». Απόσπασμα συνέντευξης που παραχώρησε ο Κορνήλιος Καστοριάδης σε εφημερίδα του Σύδνεϋ τον Αύγουστο του 1991... Εικοσιένα χρόνια αργότερα κι η χώρα ρημάζει αφημένη στο έλεος των διεθνών αφεντικών της.

Εγχώριοι και διεθνείς αναλυτές κάνουν λόγο για οριστική κατάρρευση του σύγχρονου πολιτικού κατεστημένου. Άλλοι, λιγότερο μετριοπαθείς, θεωρούν τη δημοσιοοικονομική στενωπό της χώρας ως μεταβατική περίοδο προς μία μελλοντικά εξυγιασμένη οικονομία. Το ερώτημα, ωστόσο, αν μαζί με την εξυγίανση της οικονομίας εξυγιανθεί και η γενικότερη ζωή των Ελλήνων, προς το παρόν παραμένει αναπάντητο. Δημοσιογράφοι, μέσα παραπληροφόρησης και εταιρείες δημοσκοπήσεων δίνουν τον παλμό της επικαιρότητας. Όταν η μεγαλύτερη μερίδα του πληθυσμού βάλλεται από ανεργία, φτώχεια και εξαθλίωση εκείνοι επιμένουν ν’ ανεβοκατεβάζουν ποσοστιαίες μονάδες, να συζητούν για το αναπτυξιακό μέλλον του τόπου και να προσθαφαιρούν κόμματα απ’ τα βουλευτικά έδρανα… Εφτά, οχτώ ή εννέα θα είναι τα κόμματα στην νέα μνημονιακή Βουλή της κατεχόμενης Ελλάδας;..

Ας έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας την πιθανότητα να μην προκηρυχθούν τελικά εκλογές. Κι αν εν τέλει αποφασιστούν ημερομηνίες, ας μην γελιόμαστε, δεν πρόκειται ν’ αλλάξει τίποτα. Τί άλλο πρέπει να ζήσουμε για να συνειδητοποιήσουμε το πολιτικό μας τέλμα; Πόση εξαπάτηση μπορεί να χωνέψει το άμοιρο μυαλό μας για να καταλάβουμε το ψεύδος της εκλογικής διαδικασίας και ότι οι αντιπρόσωποι εκλέγονται πολύ πριν εκλεχθούν από τον λαό; Ο αυξανόμενος αριθμός κομμάτων στη Βουλή δεν είναι δείγμα δημοκρατίας και πολυφωνίας, όπως θέλουν πολλοί να υποστηρίζουν, αλλά δείγμα διχασμού και σύγχυσης. Φτάσαμε στο σημείο ο καθένας να ορίζει ένα δικό του κράτος δικαίου, μία δική του οικονομική πολιτική, μία δική του δημοκρατία που έχει ως βάση τα ιδιοτελή συμφέροντα της κάστας που εξυπηρετεί. Είναι πλέον φανερό ότι αυτός ο τόπος δεν αντέχει άλλες τέτοιες δημοκρατίες. Τις δοκίμασε όλες…

Πράγματι, δεκαετίες τώρα η ελληνική κοινωνία βίωνε το φαντασιακό του δυτικού μοντέλου ζωής ως τη μόνη μεταπολεμική και μεταπολιτευτική οδό σωτηρίας. Δεκαετίες παραλογισμού που αντί για ευτυχία προσέφεραν απλόχερα ασθένειες, αυτοκτονίες, κοινωνικά και ψυχολογικά αδιέξοδα. Ωστόσο, αν εξετάζαμε με μεγαλύτερη προσοχή τις εν γένει πολιτικές εξελίξεις, θα διαπιστώναμε με κάποια δυσφορία ότι, ο δυτικός κόσμος (οι πολιτικές-μαμούθ της «βρετανικοαμερικανικής συμμαχίας») δεν πλάστηκε για να ευτυχίσει. Είναι ένας κόσμος γαλουχημένος με αίμα, εκβιασμό και μονομερείς σκοπιμότητες που κατάφερε να μεταλλάξει συνειδητά τους πολίτες του σε ακόρεστους βαριεστημένους υπηκόους, έτοιμους να πέσουν ανά πάσα στιγμή με τα μούτρα στην ύλη. Και μετά από τόση εξαπάτηση, είναι απορίας άξιο πως ένας τόπος μιας χούφτας ανθρώπων κατάφερε να γίνει ο βραχνάς της διεθνούς οικονομίας…

Είχαμε πειστεί ότι το παν ήταν να μπούμε στη γραμμή παραγωγής και κατανάλωσης άχρηστων προϊόντων και υπηρεσιών και ότι μόνο μία ζωή υπαλλήλου μπορούσε να μας εγγυηθεί αταραξία και μακαριότητα. Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα συσχετίζουμε την ανάπτυξη με την βιομηχανία και την διεκδίκηση υπαλληλικών θέσεων σε δημόσιους και ιδιωτικούς μισθωτές, αφήνοντας πίσω μας την ύπαιθρο, προς αναζήτηση ονείρων στα αστικά κέντρα Ελλάδας και εξωτερικού. Το 1872 ο μεγάλος διανοητής Φρίντριχ Νίτσε στο κείμενό του με τίτλο “Το κράτος στους Έλληνες” έγραφε: «Όλοι βασανίζονται να διαιωνίσουν με άθλιο τρόπο μια άθλια ζωή• αυτή η φοβερή ανάγκη τους οδηγεί να κάνουν μία εξουθενωτική εργασία, την οποία θαυμάζει κάθε τόσο ο εκμαυλισμένος από τη θέληση άνθρωπος ή ακριβέστερα ανθρώπινος νους, σαν να είναι κάτι αξιοσέβαστο». Αγνοώντας τις περισσότερες φορές τον αναλώσιμο χαρακτήρα της ζωής μας μέσα στο τραγικό παιχνίδι που έστησαν για πάρτη μας οι εξουσιαστές αυτού του κόσμου.

«Ένας λογικός και φυσιολογικός άνθρωπος δεν έχει καμία ανάγκη να ζει μ’ ένα ρολόι στο χέρι και να βλέπει τί ώρα είναι...», θα πει ο Καστοριάδης. «Το δυτικό προλεταριάτο είναι ένα κοινωνικό δημιούργημα ανθρώπων οι οποίοι έχουν μάθει ότι, τουλάχιστον 12 στην αρχή, 10 μετά, 8 στο τέλος ώρες την ημέρα, όλες τους οι σωματικές κινήσεις και η πνευματική τους προσοχή είναι αποκλειστικά αφιερωμένες σε ένα και μόνο αντικείμενο, που πρέπει να το χειριστούν με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια για να βγει ένα ορισμένο αποτέλεσμα» (“Η δύση και ο τρίτος κόσμος”, απόσπασμα ομιλίας, Ηράκλειο 1991).

Σ’ έναν τόπο όπου οι υπήκοοί του συνήθισαν να σκύβουν το κεφάλι σε μισθωτές, δανειστές, πολιτικάντηδες και φλύαρα ανθρωπάρια όλων των ειδών, πόσο εύκολο είναι ν’ αλλάξουμε ρότα ζωής κι απ’ την αυταπάτη της φθηνής καλοπέρασης και της αυθαίρετης μεζονέτας να περάσουμε στη συνειδητή διεκδίκηση της ζωής μας; Πόσο εύκολο είναι να αντιστρέψουμε τα δεδομένα μιας κοινωνικής, πολιτικής, ηθικής και πολιτισμικής παρακμής, δίνοντας επιτέλους χώρο στο νέο αίμα που ‘χει κάνει την εμφάνισή του εδώ και καιρό; Και τελικά, πόσο έτοιμοι είμαστε να απεκδυθούμε τη ρετσινιά του υπηκόου και του υποτελή; Το μεγάλο στοίχημα αυτού του τόπου δεν έχει ακόμα παιχτεί. Οι μεγάλες απαντήσεις δεν έχουν ακόμα δοθεί. Η αξιοθαύμαστη δύναμη αυτού του λαού δεν έχει ακόμα φανεί. Παρόλο που ο χρόνος έχει στενέψει επικίνδυνα, οι συνθήκες είναι ήδη ευνοϊκές. Απαιτείται παρατήρηση, προβληματισμός και εγρήγορση την πιο κατάλληλη στιγμή.