Dies Caniculariis


Οι υψηλές θερμοκρασίες της εποχής, η ισχυρή ηλιοφάνεια αλλά και ο άστατος καιρός που εναλλάσσει δυνατές καταιγίδες και δροσερά αιγαιοπελαγίτικα μελτέμια σχετίζονται άμεσα με τις Κυνάδες Ημέρες (dies caniculariis) που κορυφώνονται κατά τον μήνα Αύγουστο.

Πρώτοι οι πρόγονοί μας παρατήρησαν την ισχυρή επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας στη γήινη επιφάνεια, ιδίως μετά το Θερινό Ηλιοστασίο, όταν ο Άλφα του αστερισμού του Μεγάλου Κυνός, γνωστός ως Σείριος ή Θερινό Αστέρι, ανατέλλει ταυτόχρονα με τον δικό μας Ήλιο και παραμένει καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας δίπλα του.

Ο Σείριος αποτελεί το λαμπρότερο άστρο του νυχτερινού ουρανού κατά την χειμερινή τροπή και το δεύτερο φωτεινότερο σώμα στον ουράνιο θόλο μετά τον Ήλιο μας. Πρόκειται ουσιαστικά για σύστημα δύο (ή τριών;) φασματικών αστέρων σε απόσταση 8,6 ετών φωτός από τη Γη, με συνολική μάζα δύο φορές μεγαλύτερη και λάμψη 25 φορές ισχυρότερη από τον δικό μας Ήλιο. 

Η συνύπαρξη των δύο Ηλίων έχει ως αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση της ακτινοβολίας προς την γήινη επιφάνεια, γεγονός που έκανε τους Έλληνες να μιλούν από νωρίς για τα “Κυνικά Καύματα”, αφόρητους ημερήσιους καύσωνες που επιφέρουν σοβαρά δερματικά εγκαύματα. Μάλιστα, η αρχαία παράδοση θέλει μαζί με την ανατολή του Σειρίου να έρχονται κακοτυχίες, αδιαθεσίες και ασθένειες, συνοδεία υψηλών πυρετών.

Οι Κυνάδες Ημέρες δεν συμπίπτουν τυχαία με το φαινόμενο του Θερινού Ηλιοστασίου και την εορτή του Ιωάννη του Προδρόμου, μιας και το σύνολο σχεδόν των κοσμικών φαινομένων μοιάζει να έχει διατηρηθεί στη λατρευτική παράδοση της Ορθοδοξίας. Φαίνεται ότι δεν απεικονίζεται τυχαία στο τέμπλο δίπλα από τον Ιησού και δεξιά της Ωραίας Πύλης ο φτερωτός Ιωάννης, καθώς οι δύο αυτοί αστέρες «ανατέλλουν» μαζί. Και ίσως δεν ενδύεται προβιά καμήλας, όπως συχνά λέγεται, αλλά προβιά κυνός, παραπέμποντας άμεσα στον Σείριο.

Ακόμα και η μνημόνευση σε κάθε γωνιά της χώρας πολυάριθμων ιαματικών αγίων κατά τους καλοκαιρινούς μήνες σχετίζεται με την επενέργεια των Κυνάδων Ημερών στη ζωή του πλανήτη. Με αφετηρία το Γενέθλιο του Ιωάννη του Προδρόμου και τη Σύναξη των Δώδεκα Αποστόλων (οι οποίοι ταυτίζονται με τους δώδεκα ζωδιακούς αστερισμούς), φτάνουμε στην εορτή των Αναργύρων Ιατρών Κοσμά και Δαμιανού και ένα μήνα μετά το Θερινό Ηλιοστάσιο στην εορτή του Προφήτη Ηλιού του Θεσβίτου, άμεση ταύτιση με τον Θεό Ήλιο του παρελθόντος.

Για να ακολουθήσει η μνήμη της Αγίας Παρασκευής, προστάτιδας των οφθαλμών, η οποία ταυτίζεται με την θερινή λατρεία της Θεάς Αφροδίτης (Venus-Veneris) κατά την έκτη ημέρα της εβδομάδας και βεβαίως, η μνήμη του Ιαματικού Παντελεήμονος, Αγίου που συχνά απεικονίζεται αγιογραφικά μαζί με τους Αναργύρους, Κοσμά και Δαμιανό.

Ο έλευση του Αυγούστου σηματοδοτεί την ολοκλήρωση ενός ακόμη θερινού κύκλου, με τις μεγάλες εορτές της Μεταμορφώσεως και της Κοιμήσεως της Παρθένου, ως την Αποτομή της Κεφαλής του Ιωάννη του Προδρόμου, λίγο πριν το τέλος του. Ένας θερινός κύκλος που ξεκινά και τελειώνει με κοσμικά φαινόμενα άμεσα συνδεδεμένα με την παράδοση του χθες και του σήμερα.